Barwy światła – kolory, moc i rodzaje

Większość osób niejednokrotnie spotkała się z sytuacją, w której oświetlenie wnętrza, korytarza czy terenu przed budynkiem wywoływało dyskomfort. Zazwyczaj wchodząc do sklepu, salonu usługowego czy urzędu nie zwraca się na nie uwagi. Jednak w niektórych okolicznościach parametry oświetlenia są tak nieadekwatne do miejsca i jego przeznaczenia, że odruchowo budzą negatywne odczucia. To potwierdza, że kolor światła ma ogromne znaczenie. Czym on właściwie jest i jak dobrać go do wnętrza?

Czym są barwa światła i światło?

Światło jest zbiorem fal elektromagnetycznych o różnej długości widzialnych dla ludzkiego oka. Natomiast barwa czy też kolor kojarzy się raczej z przedmiotem materialnym lub substancją przeznaczoną do nadawania koloru takiemu przedmiotowi. Znacznie rzadziej mówi się w tym kontekście o gazach lub zjawiskach fizycznych, które można opisać kolorem. Jednak o tym, że istnieją, świadczy np. zorza polarna lub tęcza, które pokazują się na niebie, a więc w środowisku gazowym.

O tym, że światło ma kolory, wiedzą już uczniowie szkoły podstawowej, którzy na lekcjach fizyki zgłębiają podstawowe zasady optyki. Często wykonuje się w szkole takie ćwiczenie, podczas którego wiązka białego światła jest przepuszczana przez pryzmat. Na jego ukośnych powierzchniach fale o konkretnej długości rozdzielają się i odbijają pod kątem prostym, tworząc tęczowe pasmo. Każdy kolor pasma jest charakterystyczny dla jednej długości fali świetlnej.

Co odpowiada za barwę światła?

Światło emitowane przez żarówki czy światło dzienne zazwyczaj jest uważane za białe. Ten kolor jest wynikiem nakładania się na siebie fal o różnej długości, które mieszają się ze sobą tak, jak farby w pojemniku. Gdyby dobierze się ich odpowiednie proporcje, można uzyskać pożądaną barwę. W naturze taką idealną mieszaniną jest biała barwa światła. Jeśli jednak na skutek przepuszczania fal świetlnych przez różne materiały zmieni się kąt odbicia i długość tych fal, światło uzyska zupełnie inny kolor.

W związku z tym na pytanie o to, co odpowiada za barwę światła, można odpowiedzieć – konkretna długość fal elektromagnetycznych.

Barwa a temperatura barwowa światła

Mówiąc o barwach światła, większość osób ma na myśli czerwony, zielony czy niebieski – kolory wytwarzane przez diody wykonane z konkretnych materiałów. Stanowią one podstawę w drukarstwie czy grafice komputerowej – określaną jako RGB (red-green-blue). Są to tzw. barwy podstawowe, które stanowią punkt wyjścia do tworzenia wszystkich pozostałych kolorów. Natomiast w plastyce i sztuce barwę zieloną zastępuje kolor żółty.

Nieco inaczej jest traktowane światło białe. Jest to również kolor, który ma wiele odcieni, jednak trudno je scharakteryzować i przypisać im samodzielne nazwy. Ponieważ jednak budzą one określone odczucia – zimna czy ciepła, jako czynnik różnicujący stosuje się temperaturę barwową. Jeśli zastanawiałeś się, co oznacza K na żarówce, jest to właśnie symbol, który mówi o tym, czy światło jest ciepłe, czy zimne.

K to nic innego jak Kelwin, czyli przyjęta w układzie SI jednostka temperatury, zdefiniowana przez brytyjskiego fizyka Williama Thomsona, lorda Kelvina. Skala Kelwina jest skalą absolutną (bezwzględną). Jako jedyna określa zerem najniższą możliwą temperaturę, jaką może mieć ciało. 1K jest równy -273,15 °C oraz -459,67 °F. Temperatura barwowa wyrażana w skali Kelwina pozwala określić jak dalece ciepłe czy zimne jest światło.

Barwy światła ciepłe, zimne i neutralne – porównanie

Różne rodzaje barwy światła towarzyszą ludziom od zarania dziejów, zapewniając mniej lub bardziej komfortowe warunki. Przez tysiąclecia nasi przodkowie byli skazani na obcowanie z tym, co zapewniała natura. Dopiero wynalezienie technologii LED pozwoliło na dokonywanie wyboru optymalnego oświetlenia oraz jego temperatury barwowej. Na zrozumienie związku pomiędzy nią a rzeczywistością pozwala porównanie barwy światła o określonej wartości w Kelwinach do źródeł, które je emitują:

• 1500 K – płomień świecy,
• 2600–2700 K – żarówka wolframowa,
• 2700–3000 K – halogen,
• 4500–6500 K– świetlówka TL,
• 5500–7000 K – światło dzienne.

Możliwe jest też porównanie barwy światła emitowanego przez diody LED. Jego zakres temperaturowy jest bardzo szeroki i zawiera się pomiędzy 2700 a 11000 K. Odbiera się je następująco:

• 2700–3500 K – barwa biała ciepła,
• 4000–4500 K – barwa biała neutralna,
• 4600–11000 K – barwa biała zimna.

Znajomość oznaczeń barwy światła stosowanych przez producentów oświetlenia pozwala zrozumieć, co to znaczy 6000 K albo czy barwa światła 5000 K będzie postrzegana jako ciepła, czy jako zimna.

Jaką barwę oświetlenia wybrać do poszczególnych pomieszczeń?

Temperatura barwowa ma znaczenie przy doborze oświetlenia do pracy, wypoczynku czy drobnych robót ręcznych. Wiele osób może się zastanawiać, dlaczego nie ograniczyć się jedynie do mocy źródła światła. Skoro przez tyle stuleci takie kryterium się sprawdzało, to po co komplikować wybór i zastanawiać się, czy barwa światła 2700 K będzie dobra do salonu i jaka barwa oświetlenia sprawdzi się w biurze.

Odpowiedzią na te pytania są wyniki badań, na podstawie których opracowano wytyczne BHP dotyczące oświetlenia stanowisk pracy w firmach. Przepisy te nie mówią wprawdzie jaka barwa światła do biura zapewni najlepsze efekty pracy, ale wskazują jego wartość w lumenach niezbędną do pracy przy obrabiarce, sprzątaniu, montażu czy komputerze. Jeśli chodzi o kolor światła, jest to już kwestią komfortu, chociaż specjaliści podpowiadają, ile Kelwinów powinny mieć lampy w salonie, kuchni czy łazience. Informacje na ten temat znajdziesz poniżej.

Jaka barwa światła do pracy?

W pomieszczeniach biurowych, pokojach do pracy i nauki oraz na przy biurkach najlepiej sprawdzą się lampy ze źródłem światła o temperaturze barwowej 6000 K. Jest to światło zimne o niebieskim odcieniu, zbliżone kolorem do słonecznego. W jego otoczeniu kolory zachowują naturalność, a detale są wyraziste i dobrze widoczne. Takie oświetlenie sprzyja też dłuższemu skupieniu.

Jaka barwa światła w sklepie spożywczym?

Oświetlenie sklepu spożywczego nie tylko ma zapewnić dobrą widoczność przy wybieraniu produktów przez klientów, ale też zagwarantować im dobre samopoczucie i sprawić, że produkty będą wyglądać świeżo i naturalnie. Takich efektów z pewnością nie wywoła światło zimne o temperaturze około 10 000 K. Z kolei w otoczeniu lamp o temperaturze 2500–3000 K klienci będą czuli się przytłoczeni i stracą ochotę na zakupy.

Za optymalne oświetlenie do sklepu spożywczego uważa się to neutralne, na poziomie 4000–5000 K. Natomiast w strefie ryb i owoców morza warto zastosować światło błękitne o ok. 5500 K, w działach mięsnych – różowe lub czerwone, przy pieczywie ciepłe żółte, a świeżość warzyw odda 3000 K.

Jaka barwa światła do zdjęć?

Przy fotografowaniu temperatura barwowa światła ma szczególne znaczenie, gdyż pozwala uchwycić nastrój sceny lub wręcz go stworzyć. Zdjęcie wykonane przy oświetleniu o temperaturze 5500 K będzie wyglądało jak zrobione w piękny słoneczny dzień. Przy balansie bieli na poziomie 8000–10000 K otrzymasz klimat dnia bardzo pochmurnego, a przy 3000–4200 K – wrażenie wschodzącego słońca.

Jaka barwa światła do łazienki?

Łazienka jest szczególnym pomieszczeniem, w którym można wyróżnić trzy strefy: kąpielową, przy lustrze i ogólną. Wymagania dotyczące oświetlenia każdej z nich są nieco inne. W strefie kąpielowej najlepszym wyborem będzie lekko przytłumione, ciepłe i relaksujące światło o temperaturze 2700– 3000 K. Przy lustrze należy postawić na oświetlenie zbliżone do dziennego, które zagwarantuje dobrą ostrość widzenia i realne odwzorowanie kolorów. Takie cechy ma barwa światła 6000 K. Natomiast w części ogólnej idealna będzie barwa światła neutralna – ok. 4000 K.

Jaka barwa światła do salonu?

Salon czy sypialnia są pomieszczeniami przeznaczonymi do wypoczynku. Zbyt intensywne, zimne światło z pewnością mu nie sprzyja, a dodatkowo pobudza i męczy wzrok. Dlatego w większości domowych pomieszczeń warto postawić na ciepłe i niezbyt intensywne barwy. Idealna do salonu jest barwa światła 3000 K.

Jaka barwa światła do kuchni?

W pomieszczeniu kuchennym przygotowuje się posiłki z surowych produktów. Ich wygląd jest uzależniony od temperatury barwowej światła. Jeśli będzie ona zbyt chłodna, czerwone mięso sprawi wrażenie sinego, a kolorowe i dorodne owoce stracą swój blask. Optymalne światło do kuchni powinno mieć temperaturę barwową na poziomie 4000 K.

Co oznacza lumen?

Jednym z parametrów, który należy brać pod uwagę, dobierając oświetlenie do danego pomieszczenia, jest moc źródła światła. W przeszłości tradycyjne żarówki były oznaczane liczbą watów i praktycznie każdy wiedział, że do małego pokoju wystarczą żarówki o mocy 75 W, a do szycia czy precyzyjnych robótek ręcznych – nawet 100 W. Popularne obecnie oświetlenie ledowe ma już sporadycznie takie oznaczenia, ale jeśli są one umieszczone na opakowaniu, to głównie jako przelicznik lumenów.

Co to znaczy lumen? Otóż jest to jednostka miary strumienia świetlnego w układzie SI. Watt i lumen mają niewiele wspólnego, gdyż pierwszy jest wskaźnikiem ilości pobieranej energii, a drugi wskaźnikiem intensywności świecenia. Pomimo to specjaliści znaleźli sposób na porównanie tych dwóch wartości, których wspólnym mianownikiem jest określona jasność oświetlenia.

Jest to z pewnością dużym ułatwieniem dla osób, które przez wiele lat kupowały jedynie żarówki 50- czy 100-watowe. Teraz producenci dostarczają im informacji, jakiego oświetlenia mogą oczekiwać, nabywając źródło światła o strumieniu 150 czy 500 lumenów. Jak te dwie wartości mają się do siebie? Oto porównanie najbardziej popularnych z nich:

• 15 W = 136 lm,
• 25 W = 249 lm,
• 40 W = 470 lm,
• 60 W = 806 lm,
• 75 W = 1055 lm,
• 100 W = 1521 lm,
• 150 W = 2452 lm,
• 200 W = 3452 lm.

Podsumowanie, czyli jak dobierać oświetlenie LED

Reasumując: najlepsza dla oczu jest barwa światła o temperaturze około 4000 K. Jest ona uniwersalna i dobrze zaprezentuje się w każdym wnętrzu czy na zewnątrz budynku. Barwy światła 10 000 K oraz poniżej 2000 K są przeznaczone jedynie do tworzenia świetlnych dekoracji. Poza temperaturą barwową oświetlenie trzeba dobierać również pod kątem mocy strumienia światła. Warto też wspomnieć o dość istotnym współczynniku oddawania barw Ra (lub z języka angielskiego CRI, czyli Color Rendering Index) zawierającym się w przedziale od 0 do 100. Im wartość jest bliżej 100, tym wyższy poziom oddawania kolorów.

Szeroki zakres temperatur barwowych światła LED sprawia, że znajdują one zastosowanie dosłownie wszędzie i występują w każdej roli — od oświetlenia głównego, przez dekoracje, po funkcje praktyczne (np. podświetlanie wnętrza szuflad).

Dodatkowe możliwości stwarza asortyment instalacyjny, taki jak profile LED produkowane przez naszą firmę. Jako producent oświetlenia LED zachęcamy do zapoznania się z bogatym wyborem profili LED oraz akcesoriów montażowych i znalezienia wśród nich inspiracji do wykonania własnych iluminacji.